Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle endişe verici çatışmaların yaşandığı Zaporijya Nükleer Santrali’ne yaptığı ziyaretinin ardından Ukrayna’dan ayrıldı. Avusturya’daki Viyana Uluslararası Havalimanı’nda açıklamalarda bulunan Grossi, bölgedeki askeri faaliyetlerin ve fiziki kesintilerin endişe verdiğini ifade ederken, tesisin yeniden açılmaya başladığını söyledi. Grossi konuşmasında, UAEA ekibinin Zaporijya’da bulunmasının önemli olduğunu vurguladı.
“Başladığımız çalışmaya devam edecekler”
UAEA’den toplamda 14 kişilik bir ekibin Ukrayna’daki Zaporijya Nükleer Santrali’ni ziyaret ettiğini ve ekibin bir kısmının orada kalarak görevlere devam edeceğini söyleyen Grossi, “Bildiğiniz üzere oraya teşkilattan 14 kişilik ekibimizle gittik. Buna ben ve Güvenlik ve Nükleer Departmanı’ndan uzmanlar da dahildir. Bugün bir kısmımız geri döndü, ekipten 6 kişi ise orada kaldı. Dün başladığımız çalışmaya devam edecekler. Daha sonra kalıcı varlığımızı 2 uzmanımız ile birlikte devam ettireceğiz. Dünyadaki herhangi bir nükleer tesiste dikkat edilmesi gereken şeyleri ele almaya çalışıyoruz. Savaşın bitmesini hepimiz diliyoruz. Ajansın kalıcı olarak orada olmasının önemli olduğuna inanıyoruz” şeklinde konuştu.
“Kendim gitmediğim bir yere asla kimseyi göndermem”
Santralde kalan ekibe değinen Grossi, “Çok tecrübeli bir ekip seçtik. Sizi temin ederim ki her zaman gerekli bilgiye ve emniyete sahip olacağız. UAEA’nın orada olması çok önemli ancak varlığımızı abartmak, bu korkunç savaşı bitirecek ya da tesisi Ukrayna’ya geri verecekmiş gibi davranmak istemiyorum. Bu bizim kapasitemizi aşıyor. Orada yaptığımız şey, nükleer güvenliği istikrara kavuşturmaktır” dedi.
Ekibin geri kalanının Zaporijya’da kalmasının güvenlik açısından sorun olup olmadığı sorusunu yanıtlayan Grossi, “Kendim gitmediğim bir yere asla kimseyi göndermem” şeklinde cevap verdi ve “Umarım sürekli orada olmayacağız. Umarım normale geri döneceğiz” diye ekledi.
Zaporijya’da fiziken bulunmanın farklı olduğunu söyleyen Grossi, “Daha önce de çok şey biliyorduk ama tabii ki şimdi teftiş ediliyor. Şu an işlerin nasıl olduğuna dair derinlemesine bir değerlendirme yapmaya çalışıyoruz. Önümüzdeki hafta başında durumun tam resmini görür görmez bir rapor hazırlamayı umuyorum” ifadelerini kullandı.
“Tesis çevresindeki askeri hareketlilik endişe verici”
Grossi, UAEA ekibinin tesis çevresinde askeri hareketlilik gördüklerini söyleyerek, “Tesisin fiziksel bütünlüğü bir kez değil, birkaç kez ihlal edilmiştir. Ve bu hiçbir şekilde kabul edilemez” dedi. Bölgede genel olarak çok fazla çatışmanın olduğunu da belirten Grossi, “Bölgede askeri hareketlilik ve operasyonlar artıyor ve bu beni çok endişelendiriyor. Saldırı ve karşı saldırılara ilişkin referanslar var. Buna değinmek istemiyorum ancak daha fazla fiziksel hasarın istatistiksel ihtimalinin mevcut olduğu açıktır. Askeri faaliyetlerin artışında gördüğümüz şey, fiziksel bütünlüğün daha fazla tehlikeye girdiğidir” açıklamasında bulundu. Grossi öte yandan bölgedeki askeri varlığın UAEA ile temasa geçmediğini de belirtti.
“Fiziksel kesintiler gözlendi”
Tesisteki bazı bağlantılarda ve hala tam olarak yerine oturmayan bazı sistemlerde fiziksel kesintilerin gözlemlediğini ifade eden Grossi, “Personel için operasyonel çalışma koşulları söz konusu olduğunda, bu ana noktalardan biri olmuştur. Halen temel endişe noktalarından biri olmaya devam etmektedir” dedi.
Tesisteki reaktörlerin soğutma sistemlerinin önemini de vurgulayan Grossi, bu sistemlerin çalışmamaları durumunda büyük bir kazaya neden olabileceğine dikkat çekti. Grossi ayrıca tesisin açılmaya devam ettiğini belirterek, tekrar faaliyete geçtiğini aktardı.
“Zaporijya’daki varlığımız önemli”
Grossi yaptığı açıklamada bir kez daha UAEA’nın Zaporijya’da bulunmasının önemli olduğunun altını çizerken, “Santraldeki nükleer uzmanlar ne yaptıklarını biliyorlar. Ama elbette savaşın bariz sebeplerinden dolayı orada da gizli bir gerilim var. Ve yine oradaki varlığımızın çok büyük bir katma değeri olduğuna inanıyorum, çünkü insanlarla sık sık etkileşime girebiliyoruz. İnsanlar, UAEA çalışanlarının orada olduğunu biliyorlar. Bu yüzden sahip olduğumuz bu değerin çok önemli olduğunu düşünüyorum” açıklamasında bulundu.
