Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) , yılın en kritik toplantısına hazırlanıyor.
Son toplantıdan bu yana para siyaseti bağlantısı açısından çok kıymetli gelişmeler yaşanırken enflasyon, kur ve risk primi göstergeleri de hareketlendi.
Pekala toplantı öncesi not edilmesi gereken başlıklar neler? İşte kritik toplantı için öne çıkan temalar…
Piyasa, TCMB’nin tekrar pas geçmesini bekliyor
Bloomberg HT Araştırma Ünitesi’nin gerçekleştirdiği ve 19 kurumun katıldığı ankette beklenti siyaset faizinin sabit bırakılacağı istikametinde oldu. Bunun yanında yalnızca bir kurumun siyaset faizinde 100 baz puanlık indirim beklediği izlendi.
Yıl sonuna ait siyaset faizi beklentisi ise yüzde 18 ile Ağustos anketiyle tıpkı düzeyde kaldı. Ankete katılan 19 kurumdan 10’u Kasım ayında birinci faiz indirimi kararının geleceğini öngördü.
TCMB’nin kendi düzenlediği Piyasa İştirakçileri Anketi’ne de misal sonuçlar yansıdı. İştirakçiler, TCMB’den bu ay faiz indirimi beklemediklerini tabir etti.
Enflasyon söylemi değişti
Son toplantıdan bu yana en kıymetli gelişme TCMB’nin enflasyon telaffuzundaki değişiklik oldu.
TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu, Ağustos toplantısını izleyen periyotta hem yatırımcılarla gerçekleştirdiği toplantılarda, hem de Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası iktisat toplantısında para siyaseti açısından kritik iletiler vermişti.
Ekim ayının birinci gününde yatırımcılarla gerçekleştirilen toplantıda Kavcıoğlu, uzun müddettir tekrar ettiği enflasyon üzerinde siyaset faizi tahhahhütünü tekrar etmedi. Bu gelişmeden yalnızca iki gün sonra ise enflasyon 19’un üzerine çıktı ve gerçekleşen enflasyona nazaran hesaplanan gerçek faizi negatif alana çekti.
Kavcıoğlu ayrıyeten, manşet enflasyon göstergeleri yerine daha düşük düzeyde olan çekirdek enflasyona odaklanmanın pandemiden çıkış periyodunda daha uygun olduğunu da belirtti.
Kavcıoğlu 8 Eylül’de Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası iktisat toplantısındaki konuşmasında “Enflasyonun kısa vadeli oynaklıklardan arındırılmış ana eğilimini ölçmeye yarayan çekirdek enflasyon göstergelerinin kıymetini artırmakta” demiş ve para siyaseti duruşunun enflasyondaki düşüşü sağlayacak sıkılıkta olduğunu söz etmişti.
Piyasa telaffuz değişikliğini nasıl yorumladı?
TCMB Lideri Kavcıoğlu’nun iletilerini Bloomberg HT’ye pahalandıran Azimut Portföy Genel Müdürü Murat Salar, son çeyrekte bir faiz indirim deneneceğini öngörmüştü.
Salar, “Başkan’ın vazifeye atanmasından bu yana verdiği en kararlı bildiri faizin enflasyonun üzerinde belirlenmesi bildirisiydi. O telaffuz ortadan kalkmış oldu. Bununla birlikte piyasanın sorgulaması başladı. Enflasyonun yüzde 19’un üzerinde gelmiş olması da bir test oldu. Türk lirasının bağışıklık sistemini faiz artırarak korumuştuk. Makroekonomik tarafta enflasyon hariç birçok şey güzel gidiyor. Lakin enflasyon sorun. Enflasyon sorun olmaya devam ederken faiz indirim mümkünlüğünün masaya gelmiş olması türbülans yaratıyor. ” diye konuşmuştu.
Garanti BBVA Başekonomisti Seda Güler Mert de yıl sonunda faizin yüzde 18 düzeyine indirileceği beklentisini paylaşmıştı.
Mert, Kasım ayına kadar enflasyon oranının yüzde 19’un üzerinde kalmasının yüksek olduğunu, hasebiyle TCMB’nin hali hazırda kullandığı kelamlı yönlendirmeyi değiştirme gereksinimi doğduğunu söyledi. Geçen hafta yatırımcı toplantısında, buna dair sinyaller gelmeye başladığını belirten Mert, gerçekleşen son Ağustos enflasyon verisinden sonra TCMB’de telaffuz değişikliğini zati beklediklerini aktardı.
Mert, TCMB’nin yıl sonuna kadar siyaset faizinde indirime gitme mümkünlüğü hakkında yaptığı değerlendirmede, yılın son iki ayında enflasyonun bariz bir düşüş göstermiş olacağını söyledi. Bu durumun evvelki telaffuzlarla birleştiğinde bir faiz indirimi için alan yaratacağını aktaran Mert, TCMB’den yılı yüzde 18’lik siyaset faiziyle kapatacakları iletisini aldıklarını belirtti.
IIF faiz indirim döngüsünün başlamasını bekliyor
Milletlerarası Finans Enstitüsü (IIF) Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirim döngüsüne Eylül’de 50 baz puan ile başlamasını, yıl sonuna kadar 150 baz puan daha indirime gitmesini beklediğini belirtmişti.
IIF raporunda, “Ağustos ayında manşet enflasyonda devam eden artışa rağmen çekirdek enflasyon yüzde 16,8’e yavaşladı. TCMB’nin para siyasetinin önümüzdeki periyotta daha çok çekirdek enflasyona odaklanacağı da göz önüne alındığında bankanın beklenen faiz indirim döngüsüne Eylül ayında 50 baz puan ile başlayacağını düşünüyoruz” denildi.
Erdoğan’dan enflasyon iletileri
Son toplantıdan bu yana Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın enflasyonla gayret konusunda verdiği bildiriler da iktisat kamuoyunun gündeminin üst sıralarında yer aldı.
Erdoğan, farklı etkinliklerde enflasyon konusunda verdiği iletilerinde enflasyonun yalnızca Türkiye’nin sorunu olmadığını, fahiş fiyatlarla çaba edileceğini söyledi.
Enflasyon faizi aştı
Son toplantıdan bu yana en kritik gelişmelerden biri de enflasyonun siyaset faizinin üzerine çıkması oldu.
Ağustos ayında enflasyon yüzde 19 olan siyaset faizinin üzerine çıktı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı bilgilere nazaran Ağustos’ta tüketici fiyat endeksi bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 19,25 arttı.
Aylık bazda bakıldığında Ağustos ayında artışın yüzde 1,12 olduğu görüldü.
Çekirdek enflasyonda ise bir evvelki aya nazaran gerileme izlendi. Buna nazaran Temmuz’da yüzde 17,22 olan yıllık çekirdek enflasyon yüzde 16,76’ya çekildi.
Tüketici fiyatlarında besin enflasyonundaki süratli yükseliş dikkat çekti. Ağustos’ta besin fiyatları bir evvelki yıla nazaran yüzde 29 arttı. Böylece yıllık besin enflasyonunda 2019 Nisan ayından bu yana en yüksek artış görüldü.
Ağustos ayında besin kümesi en yüksek artış gösteren küme oldu.
Besin ve alkolsüz içecekler kümesini yüzde 22,91 ile mesken eşyası ve yüzde 21,76 ile ulaştırma izledi.
TCMB’nin Ağustos ayı enflasyon değerlendirmesinde besin fiyatlarının enflasyona katkısına dikkat çekilmişti.
TCMB değerlendirmesinde çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama kaydedildiğini de belirtmişti.
TCMB’nin değerlendirmesine nazaran besin enflasyonundaki yükselişte taze meyve ve zerzevat fiyatlarının tesiri besbelli olurken; dünyada ve Türkiye’de tesirli olan ziraî kuraklık tüketici besin fiyatlarını olumsuz istikamette etkiledi.
Kur ve CDS hareketlendi
Enflasyon telaffuzundaki değişiklik piyasada erken faiz indirim fiyatlaması olarak yansıyınca kurda da hareketlenme oldu. Global piyasalarda Evergrande krizi üzere iştahı düşüren gelişmeler ve Fed’in teşvikleri geri çekme tarafında vereceği sinyallere yönelik beklentiler de kuru baskıladı.
2 Eylül’de 8,26’ya kadar gerileyen kur bu gelişmelerin tesiriyle yükseldi ve 20 Eylül’de 8,72’yi test etti.
Risk priminde de 400 düzeyini Eylül ayında yeniden test edildi.
Fed tarafında teşviklerin geri çekilmesi sinyali
TCMB toplantısından bir gün evvel Fed’in açıkladğı faiz kararındaki sinyaller de ana temalardan biri oldu.
Amerikan Merkez Bankası Fed, piyasa beklentilerine paralel halde siyaset faizini yüzde 0-0,25 ortasında sabit tuttu. Karar metninde, iktisattaki ilerlemenin devam etmesi durumunda varlık alım suratındaki yavaşlamanın gündeme alınabileceği belirtildi. Noktasal grafikte ise, 2022’de faiz artışı öngören Fed yetkilisi sayısının arttığı izlendi. Ekonomik öngörülerde enflasyon beklentileri üst çekilirken, büyüme beklentilerinde düşüş görüldü. Karar sonrası konuşan Fed Lideri Jerome Powell, teşviklerin geri çekilmesi sürecinin 2022 ortasında son bulmasının uygun olabileceğini söyledi.
Powell’ın bildirilerini pahalandıran Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, Fed’in faiz artışıyla, teşviklerin geri çekilmesini ayrıştırdığını, bu manada 2013 deneyiminden âlâ bir ders alındığını söyledi.
2013 yılında teşviklerin geri çekilmesi tarafında verilen iletiyle Türk lirası da dahil olmak üzere gelişen para ünitelerinde süratli bedel kayıpları yaşanmıştı.
