TBMM, Türkiye’de de hatırı sayılır işlem yoğunluğuna ulaşan, ‘dijital, sanal ve kripto’ para sistemlerini mercek altına aldı.
Altın ve nakit para sistematiğinin tarihsel sürecinin masaya yatırıldığı raporda, “Bitcoin; bankaların, aracı kurumların, otoritelerin ve hükümetlerin denetim ve düzenlemelerinden, her türlü işlem masraflarından ve kısıtlamalarından uzaktır” denildi.
Bitcoin’in geleneksel ödeme aracı olan kâğıt para veya dijital paraların yerini almasının günden güne arttığı belirtilen raporda, Türkiye’nin Bitcoin’i izlemesi gerektiği vurgulanarak, “Riskler değerlendirilerek, teşvik edici düzenlemeler yapılırsa, Bitcoin pazarından gelir elde etmemiz de mümkün olabilecek” tespiti yapıldı.
MECLİS’TEN DİKKAT ÇEKEN RAPOR
Milliyet’te yer alan habere göre, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın 16 Nisan 2021 tarihli, ‘Dijital, Sanal ve Kripto Para Sistemleri’ raporunda, dijital, sanal ve kripto paralar, detaylı şekilde anlatıldı. Kripto, dijital ve sanal paraların karıştırıldığına dikkat çekilen raporda, şöyle denildi:
“Kripto paralar dışındaki dijital ve sanal paralar, kendi başlarına para birimi değildirler. Temsil ettikleri ülkenin ulusal para birimine dayalıdırlar ve o ülkenin merkezi otoritelerince düzenlenip denetlenebilirler. Yani, dijital olarak bir değeri temsil eden varlıklar dijital para birimidir. Bu para biriminden itibari para cinsinden tanımlananlara elektronik para, itibari para cinsinden tanımlanamayanlara ise sanal para denilmektedir. Merkezi olmayan sanal paralardan şifre bilimi kullananlar ise kripto para olarak adlandırılmaktadır.”
Kripto paraların, kâğıt paralara kıyasla, merkezi olmayan yapı arzettiği belirtilen raporda, “Merkezi olmayan bu yapının kontrolü blok – zincir (blockchain) adı verilen bir nevi kayıt defteri niteliğindeki işlem veri tabanları tarafından gerçekleştirilmektedir” bilgisi aktarıldı.
KARA PARA AKLAMA
Raporda, günümüzde ulaştığı nokta itibarıyla, alternatif bir finansal sistem dahilinde kripto para birimlerinin, kayda değer derinlikte bir para piyasası oluşturduğu kaydedildi.
Raporda, “Bitcoin ve alt coin’lerin alternatif para birimine karşılık gelmesi ve herhangi bir otoriteye bağlı olmaması, karapara aklanması ve yasadışı işlemlerde kullanılması gibi eleştirileri beraberinde getirse de mevcut koşullarda dijital para olgusunun varlığı bir tarihsel birikimin başarı aşaması olarak görülmekte ve bu aşamaya ayak uydurmak için çalışmalar ve düzenlemeler yapıldığı bilinmektedir” ifadelerine yer verildi.
18.6 MİLYON BİTCOİN
Bitcoin’e ayrı bir başlık ayrılan raporda, 2009’da piyasaya sürülen ilk kripto para Bitcoin’in 18.6 milyona ulaştığı, bir Bitcoin’in 62 bin 339 dolar olduğu, toplam piyasa değerinin ise 1.178 trilyon dolara ulaştığı ve günlük ortalama 326 bin 653 işlem gerçekleştirildiği belirtildi.
ÜLKELER BÜNYELERİNE ALIYOR
Raporda, pek çok ülkede dijital paralar için düzenleme ve denetleme yoluyla kısıtlamalar yapıldığı, yine de pek çok ülkenin bu teknolojik sıçramayı yakından takip ederek sayıları 2 bini aşan dijital paraların statülerine ya yasal bir meşruiyet kazandırma ya da kendi bünyelerine alma çalışmaları bulunduğu dile getirildi.
SONUÇ UMUT VERİCİ
Raporun sonuç bölümünde şu ifadeler yer aldı: “Alışık olduğumuz altın ve nakit paralarla karşılaştırıldığı zaman sanal kripto-para olan Bitcoin oldukça yenidir. Getirdiği teknolojiler umut verici ve gelişmeye açıktır. Bitcoin’den sonra pek çok alt coin’ler geliştirilmiştir, fakat şimdilik hepsinin başarısı Bitcoin’e endekslidir. Bitcoin; banka, aracı kurum, otorite ve hükümetlerin denetim ve düzenlemelerinden, işlem masrafı ve kısıtlamalarından uzaktır. Bitcoin’in kâğıt para veya dijital paraların yerini alması, günden güne artmaktadır. Bitcoin’le duyurulan blok-zincir teknolojisi ise güvenilir bir aracıya ihtiyaç duyulan tüm hizmetlerde kullanılabilecek bir teknolojik çözümdür. Blok-zincir, Bitcoin’in başarısına da endeksli değildir.”
RİSKLER BARINDIRIYOR
Raporda, devletin, “kripto varlıkların herhangi bir düzenleme ve denetime tabi olmaması, merkezi bir muhatabının bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez olması gibi nedenlerle önemli riskler barındırdığı” görüşünde olduğu aktarıldı.
30 Nisan 2021’de yürürlüğe girecek, ‘Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmeliğe’ de yer verilen raporda, devletin bu piyasadan kazanç elde etmesi için teşvik edici düzenleme tavsiye edildi.
Raporda, “Ülkemizin, Bitcoin’i izlemesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Tüm riskler değerlendirilerek, teşvik edici düzenlemeler yapılırsa, Bitcoin pazarından gelir elde etmemiz de mümkün olabilecek” denildi.
ÖDEME ARACI OLARAK KULLANILMASI YASAKLANDI
Öte yandan geçtiğimiz günlerde Merkez Bankası konuyla ilgili yeni bir karar aldı. Merkez Bankası’nın aldığı kararla ‘kripto para’ olarak bilinen Bitcoin gibi elektronik paralar Türkiye’de ödeme aracı olarak kullanılamayacak. Kripto paraların alım – satımı ve kripto para borsaları yasak kapsamında değil ancak bu alanda iş modeli geliştirilmesine de engel getiriliyor.
Merkez Bankası’nın 30 Nisan’da yürürlüğe girecek düzenlemesiyle, kripto paralar Türkiye’de ödeme aracı olarak kullanılamayacak. Kripto paraların alım – satımına ise yasak getirilmedi.
Kripto varlıkların kullanılacağı iş modellerinin geliştirilmesine de engel koyan yönetmelikle, bu alandaki teknoloji yatırımlarının da beklemeye alınacağı tahmin ediliyor.
Merkez Bankası’nın, “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmeliği” Resmi Gazete’de yayımlandı. Yönetmelikle, “kripto varlık” tanımı yapıldı.
Kripto varlık; “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak tanımlandı.
ARACILIK OLMAYACAK
Yönetmeliğe göre, kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacak. Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak.
